Sipas hulumtimeve shkencore, edhe njerëzit me koeficient të lartë inteligjence, ashtu edhe ata me koeficient të ulët, janë të prirë ndaj paragjykimeve dhe urrejtjes ndaj të tjerëve. Megjithatë, dallimi qëndron në objektin e urrejtjes së tyre – pra, kë e urrejnë
Psikologët socialë Mark Brandt nga Universiteti i Michigan-it dhe Jarret Crawford nga Universiteti i New Jersey-t analizuan përgjigjet e mbi 5.900 pjesëmarrësve në një seri anketash të dizajnuara për të matur paragjykimet sociale dhe kapacitetin kognitiv të individëve. Qëllimi i studimit ishte të zbulohej nëse ekziston një lidhje mes aftësive mendore dhe tendencës për të pasur paragjykime ndaj grupeve të ndryshme shoqërore.
Çfarë treguan rezultatet?
Hulumtimi zbuloi se njerëzit me aftësi më të ulëta kognitive kanë më shumë gjasa të shprehin urrejtje ndaj grupeve që perceptohen si të ndryshëm në mënyrë “tradicionale” – siç janë njerëzit e racave të tjera, gjinisë tjetër, apo orientimeve seksuale joheteroseksuale. Këta individë kanë tendencë të mbështesin strukturat konservatore dhe normat ekzistuese sociale, duke i konsideruar ndryshimet si kërcënime ndaj rendit të vendosur.
Në anën tjetër, ata me aftësi më të larta kognitive rrallëherë shfaqin paragjykime ndaj grupeve të margjinalizuara në mënyrë tradicionale. Por kjo nuk do të thotë se ata nuk kanë paragjykime fare. Sipas studiuesve, këta individë janë më të prirë të shfaqin paragjykime ndaj atyre që i konsiderojnë si të padrejtë, intolerantë apo autoritarë – pra, ndaj njerëzve që mendojnë ndryshe nga ata në aspektin moral ose ideologjik.
Paragjykimet ndryshojnë, por nuk zhduken
Sipas autorëve të studimit, këto rezultate tregojnë se inteligjenca e lartë nuk e eliminon paragjykimin, por e drejton atë në objektiva të tjerë. Njerëzit më të mençur kanë më shumë aftësi për të artikuluar arsyetime morale dhe për të ndërtuar argumente rreth asaj se pse e kundërshtojnë një grup apo ideologji, duke justifikuar kështu paragjykimet e tyre si “të bazuara në vlera”.
Në thelb, paragjykimi është një dukuri e përhapur në të gjitha nivelet e inteligjencës, por ai merr forma të ndryshme në varësi të kapaciteteve njohëse të individit. Ajo që mbetet konstante është tendenca njerëzore për të ndarë botën në “ne” dhe “ata”, vetëm se kufijtë e kësaj ndarjeje ndryshojnë sipas asaj se si e perceptojmë realitetin dhe vlerat tona.
