Para shumë shekujsh, njerëzit flinin në dy periudha të ndara gjatë natës, dhe sipas studiuesve, trupi ynë ende e kujton këtë ritëm të lashtë.
Njerëzit shkonin në shtrat menjëherë pas perëndimit të diellit, zgjoheshin rreth mesnatës dhe më pas flinin sërish deri në agim, sipas burimeve historike nga Evropa, Azia dhe Afrika.
Kjo ndërprerje e natës nuk shihej si pengesë, por përfaqësonte një pushim natyror që ndryshonte perceptimin e kohës. Edhe netët dimërore ishin “të ndara”, gjë që i bënte më të përballueshme.
Gjatë atij intervali “të qetë”, shumë njerëz kryenin punë të thjeshta, si ndezja e zjarrit apo kontrollimi i bagëtive. Disa e shfrytëzonin kohën për lutje, reflektim ose shoqërim me familjen, ndërsa në shumë shkrime përmendet se atëherë njerëzit lexonin, shkruanin ose kalonin kohë me partnerin. Ky model i gjumit ishte i zakonshëm për shekuj me radhë, derisa ndryshimet e sjella nga revolucioni industrial e zëvendësuan.
Shfaqja e ndriçimit artificial ndryshoi marrëdhënien e njeriut me natën. Fillimisht me llambat me vaj, më pas me ato me gaz e më vonë me dritat elektrike, koha e zgjimit u zgjat, ndërsa drita e fortë në mbrëmje ndikoi në ritmin biologjik.
Kjo dritë pengonte sekretimin e melatoninës dhe e shtynte fillimin e gjumit më vonë. Deri në fillim të shekullit XX, ritmi i ri i jetës – i përshtatur me turnet e fabrikave dhe zakonet shoqërore – e imponoi gjumin e gjatë, të pandërprerë.
Megjithatë, shkencëtarët kanë vënë re se kur njerëzit, në eksperimente moderne, kthehen në kushte pa dritë artificiale dhe pa orë, ata shpesh rikthehen spontanisht në gjumin me dy faza. E njëjta gjë vërehet edhe në komunitete që ende jetojnë pa energji elektrike, si popullatat bujqësore në Madagaskar, ku shumë njerëz zgjohen natyrshëm rreth mesnatës.
Studimet tregojnë gjithashtu se drita ndikon në perceptimin e kohës: në dhoma më të errëta, njerëzit shpesh mendojnë se ka kaluar më shumë kohë sesa në ato të ndriçuara, dhe kur janë në humor të keq, ky efekt bëhet edhe më i theksuar, shkruan Science Alert.
Kalimi në fazën e dytë
Zgjimet gjatë natës, pra, nuk janë shenjë se diçka nuk është në rregull. Ndërprerjet e shkurtra të gjumit janë të zakonshme dhe ndodhin gjatë kalimit nga një fazë gjumi në tjetrën – por problemi shpesh qëndron në mënyrën se si reagojmë.
Kur zgjohemi në orën tre të mëngjesit dhe shohim orën, duket sikur koha qëndron në vend. Ankthi dhe qetësia e thellë e natës e shtojnë ndjesinë se koha s’po kalon, ndaj disa minuta mund të duken si përjetësi.
Pikërisht për këtë arsye, ekspertët këshillojnë që, nëse nuk mund të flini më shumë se njëzet minuta, të ngriheni, të ulni ndriçimin, të lexoni diçka qetësuese dhe të ktheheni në shtrat sapo të ndjeni përgjumje. Po ashtu, sugjerohet ta mbuloni orën, pasi vështrimi i saj i vazhdueshëm vetëm sa e shton ankthin.
Pranimi i faktit që zgjimet e shkurtra janë pjesë e ritmit natyror mund të zvogëlojë stresin dhe t’ju ndihmojë të riflini më lehtë.
