Për nder të Ditës Ndërkombëtare të të Zhdukurve, BIRN Kosova lansoi dëshmitë e familjarëve të personave të zhdukur, në kuadër të një projekti të ri që synon regjistrimin dhe dokumentimin e intervistave të gjata me ta.
Përfaqësuesi i Zyrës së BE-së në Kosovë, Alessandro Bianciardi, theksoi rëndësinë që media ka në procesin e drejtësisë tranzicionale dhe pajtimit.
“Ato shërbejnë jo vetëm si hapësira për përkujtimin e të zhdukurve dhe solidaritetin me familjet e tyre, por edhe si një mundësi për të ruajtur të kaluarën dhe për të mos lejuar që ajo që ndodhi të zhduket në heshtje. Këtu, roli i një gazetari në media është i pazëvendësueshëm. Ata janë rojtarët e së vërtetës, rrëfimtarët e të pathënave dhe zërat që sigurojnë që mizoritë e së kaluarës të mos rishkruhen, harrohen apo shtrembërohen. Duke dokumentuar krimet e luftës, duke amplifikuar dhimbjen e familjeve të të zhdukurve dhe duke mbajtur institucionet përgjegjëse për të bërë pjesën e tyre, media bëhet një gur themeli i drejtësisë tranzicionale dhe pajtimit. Më lejoni të reflektoj për një moment mbi perspektivën e pranisë sonë këtu sot dhe pse kjo ka kaq shumë rëndësi për ne. Zbatimi i drejtësisë nuk është opsional. Këto janë detyrime. Vetëm përmes vendosjes së drejtësisë në zemër të jetës shoqërore, Kosova dhe autoritetet mund të ndërtojnë një të ardhme, ku jo vetëm që sundon drejtësia, por edhe zhvillimi. Në këtë kontekst, Bashkimi Evropian është i përfshirë. Çështja e adresimit të mizorive të së kaluarës nuk është vetëm një detyrë morale, por edhe një element thelbësor për të ardhmen e integrimit të Kosovës dhe Ballkanit Perëndimor në familjen evropiane. Drejtësia tranzicionale nuk ka të bëjë vetëm me të kaluarën, por edhe me zhvillimin e urtësisë për të marrë vendime për një të ardhme më të mirë dhe më të bashkuar. Në përfundim, e ardhmja ime më e dashur është mbështetja e organizatave dhe iniciativave që punojnë pandërprerë me familjet e të zhdukurve, u japin zë të mbijetuarve dhe krijojnë vetëdije për rëndësinë e drejtësisë. Puna jonë nuk ka të bëjë vetëm me përkujtimin, por është edhe një element kyç në marrjen e vendimeve dhe ndërtimin e të ardhmes”, tha Bianciardi.
Nënkryetarja e Kuvendit të Kosovës, Albulena Haxhiu, tha se çështja e personave të zhdukur është plagë e hapur dhe një nga sfidat më të mëdha të pasluftës.
“Çështja e personave të zhdukur është plagë e hapur për Kosovën dhe një nga sfidat më të mëdha të pasluftës. Ajo mbetet pengesë për drejtësinë, paqen e qëndrueshme dhe për pajtimin. Përveç themelimit të Institutit për krime të kryera gjatë luftës së fundit në Kosovë, ne kemi rritur po ashtu kapacitetet për hetimin dhe ndjekjen e krimeve të luftës si në Policinë e Kosovës e po ashtu edhe në Prokurorinë Speciale. Kemi adresuar ndryshimet ligjore që lidhen me gjykimin në mungesë dhe kemi miratuar strategjinë për drejtësinë tranzicionale. Tashmë ka edhe aktakuza në më shumë raste të krimeve të luftës, ndonëse krimet e Serbisë në Kosovë kanë qenë shumë… Ne pajtohemi që sfidat mbesin serioze veçanërisht për shkak të mungesës së bashkëpunimit nga ana e Serbisë, e cila vazhdon të fshehë informacione për fatin e personave të zhdukur dhe nuk i hap arkivat. Për këtë arsye kemi kërkuar nga partnerët tanë të ushtrojnë edhe më shumë presion mbi Serbinë, për të zbuluar të dhënat që ka në dispozicion dhe për të bashkëpunuar me institucionet e Kosovës në zbardhjen e personave të zhdukur”, tha Haxhiu.
Drejtoresha ekzekutive e BIRN Kosova, Jeta Xharra, tha se ky projekt është një stimul për idenë se nuk është vonë të flitet dhe të dokumentohet dhuna dhe rrëmbimet e kryera gjatë luftës.
“Një projekt të ri që po e fillojmë për regjistrimin e intervistave të gjata që po i bëjmë me familjarë të të zhdukurve. Pse tash, pse pas 25 vjetësh? Ka një befasi që pas 25 viteve mund t’ju them se mbi 1000 informacione ju kanë shkuar vetëm vitin e fundit Prokurorisë Speciale. Njerëzit kanë filluar të japin më shumë informacione dhe projekti ynë është stimulues i idesë që nuk është vonë të flasim, nuk është vonë të rikujtojmë, shënuar dhe regjistruar rrëfimet se si janë rrëmbyer edhe zhdukur njerëzit me dhunë”, tha Xharra
