Mos i hidhni gjethet e rëna – thesari natyral që shumica nuk ia dinë vlerën

October 19, 2025

Mos i hidhni gjethet e rëna – thesari natyral që shumica nuk ia dinë vlerën

Një truk i thjeshtë dhe 100% natyral që kursen para, ndihmon kopshtin dhe planetin – fillon nga gjethet në oborr

Fshesat dhe qeset plot me gjethe për shumëkënd kanë qenë prej vitesh sinonim i pastrimit vjeshtor të oborrit. Por, ndërsa koncepti i kopshtarisë ekologjike po fiton gjithnjë e më shumë popullaritet, gjithnjë e më shumë njerëz po e vënë në pikëpyetje këtë zakon.

Arsyeja është e thjeshtë: gjethet ushqejnë tokën, mbrojnë pllenuesit dhe organizmat e dobishëm, si dhe ndihmojnë në luftën kundër ndryshimeve klimatike. Megjithatë, shumë pronarë kopshtesh kanë frikë se gjethet mund të dëmtojnë barin, të tërheqin insekte të dëmshme ose të krijojnë pamje të çrregullt. Ekspertët thonë se kjo nuk duhet të ndodhë – nëse lihet në mënyrë të menduar, gjethet mund të jenë të dobishme si për natyrën, ashtu edhe për estetikën e kopshtit, shkruan Real Simple.

Sot, sipas të dhënave të Agjencisë Amerikane për Mbrojtjen e Mjedisit (EPA), çdo vit rreth 10 milionë ton mbetje kopshti përfundojnë në deponi, ku gjatë dekompozimit prodhojnë metan – një gaz që ndikon fuqishëm në ndryshimet klimatike.

Në fakt, gjethet janë thelbësore për shëndetin e kopshtit. “Ato veprojnë si një mulç natyral falas: pengojnë barërat e këqija, ruajnë lagështinë, mbrojnë rrënjët e bimëve dhe rikthejnë lëndët ushqyese në tokë gjatë dekompozimit”, shpjegon Mary Phillips nga National Wildlife Federation.

Përveç kësaj, në to kalojnë dimrin shumë insekte të dobishme. “Në gjethet e rëna e kalojnë vitin e parë të jetës larvat e xixëllonjave, ndërsa aty shpesh fshihen edhe foletë e fluturave”, shton L. Be Laskowski-Sholar, arkitekte peizazhi e specializuar në dizajn të qëndrueshëm.

Gjethet e tilla janë gjithashtu burim i rëndësishëm ushqimi për zogjtë, që gjatë dimrit kërkojnë ushqim në tokë, transmeton Telegrafi.

Si t’i mbani gjethet, pa e humbur pamjen e rregullt të oborrit

Zgjidhja më natyrale dhe më e thjeshtë, sipas ekspertëve, është t’i lini gjethet aty ku bien. “Kjo është mënyra më e mirë për të mbështetur pllenuesit e egër dhe për të ruajtur ekosistemin”, thekson Mary Phillips.

Por, është e kuptueshme që jo të gjithë mund ta bëjnë këtë. Nëse keni frikë se gjethet do ta mbytin barin, mjafton t’i lini në një shtresë të hollë. “Një shtresë e hollë do të ushqejë tokën dhe do të shpërbëhet deri në pranverë, por shtresat e trasha, sidomos në vende të lagështa, mund të dëmtojnë barin”, shpjegon Krista De Cooke.

Në vend që t’i copëtoni me kosë, merrini dhe shpërndajini në shtretërit me lule ose rreth pemëve, ato veprojnë si mulç natyral që mbron bimët nga të ftohtit. “Bimët do ta shpërthejnë lehtësisht atë shtresë kur të vijë pranvera”, shton De Cooke.

Arkitektja e peizazhit Laskowski-Sholar rekomandon edhe vendosjen e një gardhi ose bordure të thjeshtë rreth pemëve, për t’i dhënë pamje të rregullt “rrethit të gjetheve” dhe për të treguar se ato janë vendosur me qëllim.

Nëse keni më shumë gjethe, mund t’i grumbulloni në tufa të veçanta. Në disa kopshte të qëndrueshme janë bërë të njohura të ashtuquajturat “gardhe të vdekura”, struktura prej degësh e shkopinjsh që shërbejnë edhe si depo për gjethe.

“Përdorni gurë ose trungje druri për të përcaktuar kufijtë, në mënyrë që tufat të duken të planifikuara, jo të shpërfillura”, këshillon De Cooke. Gjatë dimrit, gjethet do të dekompozohen në mënyrë natyrale dhe do të kthehen në tokë të përsosur për mbjellje në pranverë.

Megjithatë, kujdes: mos i lini gjethet në shtigje, në hyrje ose pranë shtëpisë, që të mos krijohet lagështi dhe të mos tërhiqen termitët. Në zonat ku ka rriqna ose minj, mbajini shtigjet të pastra.

Kur është koha më e mirë për t’i shpërndarë gjethet

Më mirë filloni herët gjatë vjeshtës, para se të grumbullohen shumë dhe para se insektet të fillojnë të strehohen në to. “Shumë insekte fillojnë të futen në shtresat e gjetheve sapo temperaturat bien nën 10°C. Pas kësaj, çdo lëvizje mund të prishë procesin e tyre të dimërimit”, shpjegon De Cooke.

Në pranverë, kur temperaturat rriten, prisni pak përpara se t’i zhvendosni ose t’i kompostoni tufat e gjetheve. “Më e mira është t’i lini derisa insektet të fillojnë të dalin, sepse pikërisht ato do ta ndihmojnë kopshtin tuaj të lulëzojë sërish”, përfundon Phillips.